Γιατί μια οικονομική φούσκα πρέπει να γίνεται αντιληπτή αφότου θα έχει σκάσει; Γιατί να ακολουθούμε τη μάζα αντί να μελετάμε πληροφορίες; Γιατί να γινόμαστε έρμαιο του γρήγορου και αλόγιστου πλούτου χωρίς κάλυψη;
Της Βιολέτας Καραμπίνη
Είναι γεγονός πως οι επιχειρηματικές φούσκες είναι απόρροια ιστορικών γεγονότων, κατάρρευσης οικονομικών συστημάτων αλλά και κρίσεις στις ανθρώπινες αξίες. Βασικά ας ξεκινήσουμε με το τι είναι οικονομική φούσκα; Με απλά λόγια η απότομη αύξηση των τιμών λόγω ξαφνικής ζήτησης.
Υπερβολικές αντιδράσεις για ποιο λόγο; Οι θετικές προσδοκίες των επενδυτών σχετικά με την πορεία των διάφορων περιουσιακών στοιχείων γίνονται αυτοτροφοδοτούμενες χωρίς κάποια ουσιαστική βάση με αποτέλεσμα αυτή η υπεραισιοδοξία να κάνει τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων να μη συμβαδίζουν με τα θεμελιώδη μεγέθη. Και επειδή η υπερβολή οδήγησε στην κατάρρευση του πύργου της Βαβέλ, έτσι και εδώ όσο πιο υπερβολικά ψηλά πας τόσο και απότομα θα πέσεις. Για να αποκτήσεις ότι χρειάζεσαι και στην προκειμένη περίπτωση για τη χώρα μας οικονομική ανάπτυξη και μεγέθυνση θα πρέπει πέρα από την αλλαγή της νοοτροπίας να γίνουν όλα τα βήματα σταθερά και χωρίς υπερβολές. Το πρόχειρο θα είναι και κακοφτιαγμένο!
Μη πάμε αρκετά πίσω στην Μεγάλη Ύφεση και στις Πετρελαϊκές κρίσεις αλλά ας δούμε τις πιο πρόσφατες φούσκες του 1999 με την κατακόρυφη πτώση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου και με τη Σοφοκλέους να κινείται σε τρελά επίπεδα για μια χώρα όπως η Ελλάδα, σε μια κούρσα αλόγιστου πλούτου που τελικά οδήγησε επιχειρηματίες αλλά και απλό κόσμο στην απελπισία, Dot-com φούσκα για την χρήση των νέων τεχνολογιών με την άφιξη του Internet, φούσκα στεγαστικών δανείων το γνωστό σε όλους μας κραχ του 2007 του οποίου τις συνέπειες βιώνουμε ακόμα. Τι γίνεται λοιπόν όταν φουσκώνουμε συνεχώς ένα μπαλόνι; Ε, κάποια στιγμή θα σκάσει! Το ίδιο συμβαίνει και με τις οικονομικές φούσκες, με τη διαφορά ότι οι συνέπειες στην οικονομία της αγοράς θα είναι ραγδαίες και θα προκαλέσουν ντόμινο καταστροφών που δύσκολα θα αντιμετωπιστούν από ένα απλό μπαλόνι που απλά θα το πετάξεις και θα φουσκώσεις άλλο για το πάρτι. Το πάρτι στην οικονομική φούσκα όμως έχει ξεκινήσει πριν σκάσει!
Προκειμένου να μη πέφτουμε στην παγίδα της ψεύτικης ανάπτυξης καλό θα ήταν να μην είμαστε θύματα της μάζας και της παρορμητικότητας των πολλών που μπορεί να μη ενημερώνονται, μη ξέρουν ή και να θέλουν να εκμεταλλευτούν μη ενημερωμένους πολίτες. Ένας λογικός άνθρωπος θα στοχεύσει σε παρατηρήσεις που θα τον κάνουν να αποφύγει να εμπλακεί στο ράλι της ανούσιας ανάπτυξης και θα διακρίνει πως οι υπόλοιποι κινούνται με μαθηματική ακρίβεια μέσω μιας φούσκας στην απόλυτη αποτυχία. Τι θα πρέπει να κοιτάξει λοιπόν; Την ευφορία.
Η ακατάσχετη αυτή φάση στην οποία πια εισέρχεται η φούσκα είναι και η πιο τραγική. Είναι η φάση που θα πρέπει να βγάλει ο επενδυτής τις παρωπίδες και την δίψα του για κερδοσκοπία και να ακούσει τις απόψεις συνετών ανθρώπων που υποστηρίζουν πως η φούσκα δε μπορεί να συνεχιστεί. Η ευφορία λόγω των υψηλών τιμών δεν αντανακλά την πραγματική ανάπτυξη. Ο συνετός επενδυτής είναι αυτός με οικονομική λογική, και με επιχειρήματα που στηρίζονται σε οικονομικούς δείκτες σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Αυτός θα είναι κι ο νικητής, οι υπόλοιποι της αγέλης θα υποστούν πτώση. Βέβαια αν δε ρισκάρεις λένε , δε κερδίζεις πολλά. Ναι, αλλά αν ρισκάρεις σε υπερβολικό βαθμό μπορεί να χάσεις και αυτά που ήδη έχεις. Επομένως, εκτός από την οικονομική λογική θέλει και ισορροπία ψυχολογίας.
Οι προοπτικές βραχυπρόθεσμου οικονομικού κέρδους από μία επένδυση αναγκάζει αρκετούς επενδυτές να ενταχθούν στην αγέλη και η κερδοσκοπία μολύνει την προοπτική αύξησης της παραγωγικότητας της οικονομίας. Αναμφίβολα, θα πρέπει να είναι υποψιασμένοι και να ενημερώνονται ώστε να μην γίνουν θύματα ενός φαύλου κύκλου που θα έχει αισθητές, αρνητικές συνέπειες τόσο στο πλούτο του ατόμου και της οικονομίας όσο και στις αξίες.
*Οικονομολόγος-Αναλυτής Δεδομένων